Kable przyłączeniowe stanowią kluczowy element instalacji elektrycznych. Służą do podłączania urządzeń elektrycznych do sieci zasilającej lub do wzajemnego łączenia elementów elektrycznych. W naszym przewodniku dowiesz się, jak zbudowane są kable zasilające, jakie istnieją ich rodzaje oraz na co należy zwrócić uwagę przy ich wyborze.
Kable zasilające są istotną częścią domowych instalacji elektrycznych i instalacji elektrycznych w ogóle. Są to przede wszystkim kable zasilające, które służą do podłączania odbiorników elektrycznych do sieci napięcia. Mogą to być urządzenia o niskiej mocy (jak komputery czy drukarki), które nie generują prawie żadnego ciepła podczas pracy, jak również urządzenia o wysokiej mocy, które nagrzewają się podczas pracy, takie jak żelazka, płyty grzejne, gofrownice czy odkurzacze przemysłowe.
Do przewodów przyłączeniowych, w szerszym rozumieniu, zaliczają się również kable połączeniowe, takie jak kable do monitorów, głośników czy kable antenowe, ponieważ zapewniają one połączenie elektryczne między urządzeniami, na przykład między ekranem a komputerem, głośnikiem a systemem HiFi lub odbiornikiem a gniazdem antenowym.
Oprócz kabli instalowanych na stałe i kabli instalowanych elastycznie, istnieje wiele specjalnych wersji, które są zarezerwowane do specjalnych zastosowań. Obejmują one kable ziemne do układania w ziemi, które muszą spełniać specjalne wymagania. W instalacjach domowych kable zasilające są często układane w pustych kanałach.
Takie rozwiązanie ma dwie istotne zalety: przewody wewnątrz rur są chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi, a dodatkowo istnieje możliwość dołożenia kolejnych kabli bez konieczności kucia ścian. Miejsca, w których prowadzone są przewody zasilające w ścianach, są określone w normie DIN 18015
Kable zasilające do podłączania odbiorników elektrycznych są zasadniczo zawsze zbudowane w ten sam sposób. Wewnątrz znajduje się kilka żył przewodzących, które transportują energię elektryczną. Są one otoczone wewnętrzną izolacją, za którą z kolei znajduje się izolacja zewnętrzna. Wewnętrzna izolacja chroni żyły w przypadku uszkodzenia zewnętrznej. Ta ostatnia zapewnia ochronę przed mechanicznymi, chemicznymi i termicznymi efektami z zewnątrz. Izolacja jest zwykle wykonana z kauczuku lub PVC.
Kable zasilające mają co najmniej dwie żyły, ale wersje trójżyłowe są powszechnie stosowane w usługach budowlanych. Wyposażone są one w trzy miedziane żyły, które pokryte są izolacją w określonym kolorze i pełnią różne funkcje: żyła z brązowym oplotem jest żyłą zewnętrzną, znaną również jako faza, żyła z niebieskim oplotem jest żyłą neutralną, a żyła z zielono-żółtym oplotem jest żyłą ochronną. Przewód zewnętrzny jest odpowiedzialny za przenoszenie prądu do odbiornika, podczas gdy przewód neutralny jest odpowiedzialny za przewodzenie prądu z kierunku przeciwnym. Przewód ochronny kieruje prądy szczątkowe do uziemienia i tym samym pełni funkcję ochronną. W przypadku cztero- i pięciożyłowych kabli połączeniowych dodawana jest jedna lub dwie żyły zewnętrzne. Następnie są one oznaczane czarną lub szarą powłoką. Ważne jest, aby wiedzieć, że w przeszłości kodowanie kolorami odbywało się według innego schematu. W związku z tym kolory kabli zasilających w starych budynkach mogą różnić się od obecnego standardu..
Aby móc podłączyć urządzenia za pomocą kabla połączeniowego, musi on być wyposażony we wtyczkę lub gniazdo po jednej lub obu stronach. Ich rodzaj zależy od typu przewodu lub podłączanych komponentów. Na przykład kable sieciowe są używane do podłączania urządzeń do gniazdka w celu zasilania. W związku z tym posiadają one wtyczkę lub gniazdo po stronie urządzenia i wtyczkę sieciową, taką jak gniazdo bezpieczeństwa lub wtyczka Euro, po stronie sieci. Z kolei kable do transmisji danych nie są wyposażone we wtyczki sieciowe. Tworzą one połączenie elektryczne, ale nie w celu dostarczania energii, ale do transmisji danych. Jednym z przykładów są kable koncentryczne, które są używane do przesyłania sygnałów audio i wideo między anteną satelitarną a odbiornikiem i są wyposażone we wtyczki F.
Kable połączeniowe, które posiadają wtyczkę tylko z jednej strony, umożliwiają zamontowanie dowolnej wtyczki na drugim końcu lub bezpośrednie podłączenie niezaizolowanych przewodów do elektroniki urządzenia, na przykład przez lutowanie lub za pomocą złącza śrubowego. Często takie kable są oferowane z już odizolowanymi przewodami oraz tulejkami, co ułatwia dalszą obróbkę.
Kable zasilające są zwykle oznaczone kodem, który dostarcza informacji o ich strukturze. Kodowanie jest drukowane na kablach lub odnotowywane w odpowiednich instrukcjach obsługi lub planach instalacji. Istnieją dwa systemy oznaczania typu, z których każdy opiera się na różnych normach. Rozróżnia się niemieckie oznaczenie typu zgodnie z DIN VDE 0250 i zharmonizowane oznaczenie zgodne z DIN DE 0281/0282/0292. Poniższe przykłady ilustrują, które informacje są kodowane w każdym przypadku.
Kabel z niemieckim oznaczeniem typu „NYM-J 3x1.5” charakteryzuje się następującymi parametrami:
- N: oznacza znormalizowany kabel zgodnie z VDE.
- Y: Y to skrót oznaczający izolację PVC.
- M: M oznacza, że jest to przewód płaszczowy.
- 3: Liczba odnosi się do liczby żył, tj. są trzy żyły.
- X: X należy odczytywać jako „razy”.
- 1,5: Liczba odnosi się do przekroju przewodu. Oznacza to, że wszystkie trzy żyły mają przekrój 1,5 mm².
Zharmonizowane oznaczenie typu zgodnie z DIN DE 0281/0282/0292 zawiera więcej szczegółów. Na przykład dostarcza informacji o maksymalnym napięciu znamionowym. Kabel oznaczony jako „H05VV-F 3G1.5” jest scharakteryzowany w następujący sposób:
- H: H oznacza kabel o parametrach zgodnych z normami.
- 05: Specyfikacja koduje napięcie znamionowe. 05 odpowiada napięciu znamionowemu od 300 do 500 woltów. (Na przykład 00 oznacza napięcie znamionowe poniżej 100 V).
- V: V odnosi się do materiału wewnętrznej izolacji i oznacza PVC odporne na temperaturę do 70 °C. (V2 oznacza PVC odporne na temperaturę do 90 °C). (V2 oznacza PVC odporny na temperaturę do 90 °C, V3 PVC odporny na zimno do -25 °C).
- V: V odnosi się do materiału zewnętrznej izolacji i oznacza również PVC odporne na temperaturę do 70 °C.
- F: F oznacza elastyczny i lity. (K oznacza przewód cienkodrutowy i elastyczny).
- 3: Liczba 3 oznacza liczbę żył. Jest to zatem kabel trzyżyłowy.
- G: Litera G oznacza obecność przewodu ochronnego. (Litera X oznacza brak przewodu ochronnego).
- 1,5: Specyfikacja odnosi się do przekroju żyły w mm², w tym przypadku 1,5 mm².
Kable zasilające, w zależności od ich konstrukcji, nadają się do różnych obszarów zastosowań. Na przykład kable typu NYM-J są standardowo stosowane jako przewody zasilające instalowane na stałe w pomieszczeniach. Mogą być układane w tynku, na tynku i pod tynkiem oraz stosowane w pomieszczeniach suchych, wilgotnych i mokrych. Kable H05VV-F nadają się do podłączania urządzeń elektrycznych poddawanych średnim obciążeniom mechanicznym. Podobnie jak NYM-J, mogą być stosowane w suchych, wilgotnych i mokrych pomieszczeniach, ale nie na zewnątrz.
Przy wyborze odpowiedniego kabla zasilającego należy wziąć pod uwagę kilka czynników. Po pierwsze, ważne jest, aby kabel był wyposażony w odpowiednią wtyczkę lub gniazdo umożliwiające podłączenie. W większości przypadków kable zasilające lub sieciowe są wyposażone we wtyczki ze stykiem uziemiającym (typ F) lub wtyczki Euro (typ C). Jak sama nazwa wskazuje mają styk uziemiający na górze i na dole, który rozprasza prądy szczątkowe.
Dzięki okrągłemu kształtowi pasują dokładnie do standardowych domowych gniazdek elektrycznych. Wtyczki Euro są bardziej płaskie i zajmują mniej miejsca, ale nie mają styku uziemiającego. Mogą one pobierać prąd o natężeniu do 2,5 A i dlatego nadają się do małych urządzeń o niższym zużyciu energii. Jeśli wymagane są wyższe prądy, można użyć wtyczki kątowej (CEE 7/17). Jest ona również zaprojektowana bez styku uziemiającego, ale może obsługiwać prądy do 16 amperów.
Napięcie dostarczane przez sieć energetyczną, które różni się w zależności od kraju, może również wymagać innego typu wtyczki, na przykład wtyczki NEMA lub wtyczki USA. Przepustowość prądowa kabla zawsze zależy od jego przekroju. Im większy przekrój, tym silniejsze prądy mogą płynąć przez kabel. Jeśli przekrój przewodu jest zbyt mały, spowoduje to utratę wydajności. W najgorszym przypadku kabel nagrzewa się tak bardzo, że dochodzi do jego zapłonu.
Kształt wtyczki również ma znaczenie przy wyborze kabla połączeniowego. W zależności od środowiska instalacji, sensowne może być użycie przewodów z wtyczkami kątowymi, a nie prostymi. Jeśli nie ma wystarczająco dużo miejsca, aby poprowadzić kabel połączeniowy prosto, ponieważ z przodu znajdują się meble, lepiej jest, aby przewód przebiegał pod kątem 90 ° C za wtyczką.
Zajmuje wtedy mniej miejsca i może być poprowadzony wzdłuż ściany. Wtyczki kątowe są również praktyczne, aby zapewnić lepszy dostęp do listew i rozdzielaczy. Długość kabla stanowi także istotne kryterium i powinna być dobrana do miejsca i celu użytkowania. Niektóre typy wtyczek określają maksymalną dopuszczalną długość kabla, którą należy wziąć pod uwagę podczas samodzielnego montażu przewodu zasilającego.
Ogólnie rzecz biorąc, należy upewnić się, że kabel połączeniowy jest odpowiedni do danego zastosowania. Na przykład, jeśli ma być używany na zewnątrz, musi być chroniony przed kurzem i wilgocią. W tym kontekście ważne jest, aby zwrócić uwagę na odpowiedni stopień ochronyIP. W zależności od lokalizacji, ważna może być również odporność na promieniowanie UV, kwasy lub oleje.
Kable połączeniowe są dostępne w wersji ekranowanej i nieekranowanej. Przewody ekranowane mają żyły otoczone przewodzącą osłoną, zwykle w postaci siatki drucianej lub folii. Ekran zapobiega przedostawaniu się promieniowania elektromagnetycznego z wewnątrz do otoczenia i jednocześnie chroni przed promieniowaniem elektromagnetycznym z zewnątrz. W ten sposób redukowane są zakłócenia. Jeśli kilka kabli jest ułożonych obok siebie lub urządzenia elektryczne znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie, pola zakłóceń elektromagnetycznych mogą szybko wystąpić i oddziaływać na siebie. W takim przypadku zaleca się stosowanie kabli ekranowanych.
Czym są wtyczki IEC?
Termin złącze IEC jest używany w odniesieniu do dwóch różnych typów złączy. Wtykami IEC nazywane są z jednej strony koncentryczne wtyki wysokiej częstotliwości do przewodów antenowych. Wyposażone są one w wewnętrzny pin, podczas gdy odpowiadające im gniazda IEC charakteryzują się szczelinową tuleją wewnętrzną. Z drugiej strony, dwu- lub trzybiegunowe wtyczki zasilające są określane jako wtyczki IEC. Chodzi o wtyczki do urządzeń, które są znormalizowane zgodnie z VDE 0623 i używane na przykład w połączeniu z elektroniką użytkową.
Jakie akcesoria są przydatne w przypadku kabli zasilających?
To zależy od obudowy. Kanały kablowe i mostki kablowe są praktyczne w zarządzaniu kablami. Zapewniają uporządkowane prowadzenie kabli i zapobiegają potknięciu się lub uszkodzeniu kabli połączeniowych w wyniku ich nadepnięcia. Adaptery to przydatne akcesoria do wykonywania połączeń między wtyczkami i gniazdami, które w rzeczywistości do siebie nie pasują. Jednak zawsze lepiej jest używać odpowiednich kabli połączeniowych.
Potrzebuję nowego kabla do zasilacza komputera. Na co powinienem zwrócić uwagę?
Uszkodzone kable do urządzeń technicznych nie zawsze muszą być wymieniane na oryginalne części, ale sytuacja wygląda inaczej w przypadku zasilaczy do komputerów PC. W tym przypadku należy używać wyłącznie kabli zamiennych od producenta. Powodem tego jest to, że w przypadku kabli innych producentów nie można z całą pewnością stwierdzić, jak faktycznie wygląda przypisanie styków wewnątrz przewodu. Jeśli nie jest ono identyczne z przypisaniem oryginału, może dojść do zwarcia.