Okular

Odnosi się to do cylindra z dwoma lub więcej soczewkami i dyskiem aperturowym na górnym końcu tuby. Powiększa on obraz pośredni wytwarzany przez soczewkę i wyświetla go w pozycji pionowej, poprawnej bocznie dla widza. Wiele typów jest wymiennych, powszechne powiększenia wahają się od 5x do 20x, przy czym najczęściej spotykany jest współczynnik 10.

Mikroskopy z tylko jednym podglądem nazywane są monokularowymi i reprezentują one tradycyjną formę tego przyrządu. Nadają się do pracy okazjonalnej i jako instrumenty podstawowe, na przykład dla początkujących w mikroskopii lub dzieci i młodzieży.

Mikroskopy z dwoma okularami, tzw. modele binokularowe, zyskały szerokie uznanie w dziedzinie zawodowej. Można je stosować przez dłuższy czas, ponieważ żadne z oczu nie musi być zamknięte.

Z kolei mikroskopy trójokularowe mają aż trzy okulary: dwa dla oczu obserwatora i jeden jako połączenie dla urządzeń rejestrujących, takich jak kamery cyfrowe.

Obiektyw

Dolny koniec typowego złożonego mikroskopu optycznego składa się z jednego lub więcej obiektywów. Zwykle znajdują się one we własnej cylindrycznej obudowie. Nowoczesne mikroskopy powszechnego użytku mają od trzech do pięciu obiektywów wkręconych w obrotowy uchwyt. Można go użyć do szybkiego wyboru pożądanego powiększenia.

Obiektywy mikroskopowe charakteryzują się dwoma parametrami: powiększenie i przysłona numeryczna. Pierwsza z nich wynosi zazwyczaj od 5 do 100, druga od 0,14 do 0,7, przy czym każda z nich odpowiada ogniskowym o długości od około 40 do 2 milimetrów. Obiektywy o większym powiększeniu mają zwykle większą aperturę numeryczną i płytszą głębię ostrości w uzyskanym obrazie. Niektóre soczewki o dużej mocy często wymagają dostosowanych okularów, aby osiągnąć najlepszą wydajność optyczną.

Mikroskopy cyfrowe są już fabrycznie wyposażone w kamerę mikroskopową, której większość jest dziś cyfrowa, a obserwacja obiektu odbywa się wyłącznie na ekranie komputera lub na zintegrowanym kolorowym wyświetlaczu. Taka forma mikroskopu może być częściowo lub całkowicie sterowana za pomocą komputera. Największą zaletą mikroskopii cyfrowej jest to, że umożliwia ona bardziej wszechstronną analizę obrazu mikroskopowego, na przykład pomiar odległości lub powierzchni, a w biologii lub medycynie kwantyfikację plamy fluorescencyjnej lub histologicznej. Praca z mikroskopem cyfrowym jest również o wiele bardziej relaksująca, ponieważ oczy nie muszą mieć bliskiego kontaktu z przyrządem.

Dostępne są również mikroskopy cyfrowe o niskiej mocy, znane jako mikroskopy USB. Są to w zasadzie kamery internetowe z potężnym obiektywem makro i zazwyczaj nie wykorzystują oświetlenia w świetle przechodzącym. Kamerę najczęściej podłącza się bezpośrednio do portu USB komputera, dzięki czemu obrazy są widoczne na monitorze. Niektóre modele mają możliwość wewnętrznego zapisu na kartach SD, zdjęcia można wtedy przenieść do komputera za pomocą kabla USB. Takie urządzenia oferują stosunkowo niskie powiększenia do około 200 razy. Oświetlenie o dużej mocy zapewniają zazwyczaj diody LED lub lampy halogenowe.

Bei Stereomikroskopy to wariant mikroskopu optycznego przeznaczony do obserwacji obiektu w powiększeniu do około 100 razy. Urządzenie wykorzystuje dwie oddzielne ścieżki optyczne z dwoma celami i dwoma okularami, aby zapewnić nieco inne kąty widzenia dla lewego i prawego oka. Dzięki takiemu układowi powstaje trójwymiarowy obraz badanej próbki, przy czym plastyczność gwałtownie maleje wraz ze wzrostem współczynnika powiększenia.

Mikroskopy stereoskopowe są często wykorzystywane do badania powierzchni próbek stałych lub do prac w zbliżeniu, takich jak preparatyka, mikrochirurgia, zegarmistrzostwo czy produkcja płytek drukowanych. Dlatego też są one powszechnie spotykane w przemyśle wytwórczym przy produkcji, inspekcji i kontroli jakości.