Porady
Stacje ładowania samochodów elektrycznych
Elektromobilność w ostatnich latach stała się wyjątkowo interesującym tematem. Rosnąca liczba pojazdów elektrycznych przekłada się na większy komfort mieszkańców miast poprzez zmniejszenie emisji szkodliwych substancji, poprawę jakości powietrza i spadek natężenia hałasu. Każdy kto decyduje się na zakup samochodu elektrycznego powinień zastanowić się nad możliwościami ładowania. Aby bezproblemowo cieszy się z samochodu zasilanego energią elektryczną należy przestrzegać pewnych zasad. Podpowiadamy, dlaczego prąd ze stacji ładowania jest lepszy dla Twojego samochodu niż prąd z gniazdka sieciowego 230 V.
Obecnie samochody elektryczne, jak również autobusy coraz częściej są widywane na drogach na całym świecie. Dzięki ciągłemu rozwojowi dysponują wystarczającą ilością energii, aby pokonać coraz większe odległości na jednym ładowaniu akumulatora.
Jednak w pewnym momencie nawet największy akumulator będzie wymagał ładowania. Dlatego coraz popularniejsze stają się stacje ładujące montowane na teranie firmy czy uczelni.
Wymaga to wydajnej stacji ładującej. W języku angielskim prywatna ścienna stacja ładowania pojazdów elektrycznych jest również nazywana „wallbox”, pozwalająca uzyskać znacznie większą moc ładowania. Przy mocach ładowania powyżej 3,7 kW nie jest już wskazane proste podłączanie i odłączanie wtyczki pod obciążeniem. Dlatego stacja ładująca sprawdza, czy pojazd elektryczny jest prawidłowo podłączony i dopiero wtedy uwalnia napięcie na wyjściu. Dzięki temu proces ładowania odbywa się z zachowaniem najwyższego bezpieczeństwa.
Samochody elektryczne przy szybkim zatrzymaniu zbiornika na stacjach ładowania.
Dlaczego potrzebna jest stacja ładująca lub wallbox?
Akumulatory montowane w samochodach elektrycznych mają dużą pojemność, aby można było pokonywać znaczne odległości. Gdy akumulator o tak dużej pojemności ulegnie całkowitemu rozładowaniu, może pobierać bardzo wysoki prąd ładowania. Zwykłe gniazdko, jako źródło zasilania szybko zostałoby przeciążone. Z tego powodu prąd ładowania musi być regulowany lub ograniczony, ale powinien być na tyle duży, aby pojazd elektryczny szybko był gotowy do ponownej jazdy. Należy jednak pamiętać, że sieci energetycznej lub domowej instalacji nie wolno przeciążać.
Ilość energii, która jest dostarczana do ładowania, zależy od tego, jakie połączenie elektryczne jest dostępne. W przypadku, gdy stacja ładująca zasilana jest jedynie napięciem 230 V AC może dostarczyć znacznie mniejszą moc niż w przypadku zasilania prądem trójfazowym 400 V.
Poniższy przykład obliczeniowy doskonale to prezentuje:
Pojazd elektryczny potrzebuje około 15 do 20 kW na 100 km zasięgu. Przy średniej mocy ładowania wynoszącej ok. 10 kW, "napełnienie" energią elektryczną na 100 km zasięgu zajmuje ok. 2 godzin. Jeśli ładowanie odbywa się tylko z mocą ok. 3 kW, potrzeba ok. 6 godzin, aby uzyskać tę samą ilość energii.
Z tych obliczeń wynika, że aby naładować samochód w krótkim czasie, potrzebna jest moc ładowania znacznie przekraczająca 3,7 kW.
W związku z tym konieczne jest zastosowanie Wallbox, który zapewni pojazdowi wymaganą moc ładowania. Wallbox w tłumaczeniu dosłownym z angielskiego to „ścienna skrzynka”. To naścienne urządzenie ładujące dla samochodów elektrycznych. Wallbox jest urządzeniem pasywnym, jedynie pośredniczącym między instalacją elektryczną budynku, a autem elektrycznym. Jego zadaniem jest udostępnienie prądu elektrycznego z instalacji budynku za pośrednictwem gniazda lub kabla, zachowując standard komunikacji z autem elektrycznym.
Jakie są metody ładowania pojazdów?
Ładowanie pojazdu elektrycznego może odbywać się za pomocą prądu zmiennego (AC) lub prądu stałego (DC) o różnych mocach wyjściowych. W przypadku różnych koncepcji ładowania decydujące znaczenie ma to, które źródło napięcia lub prądu jest dostępne.
Ładowanie za pomocą prądu zmiennego
Gniazdo z zestykiem ochronnym na prąd zmienny 230 V.
Prąd zmienny jest dostępny w każdym standardowym domowym gniazdku sieciowym. W przypadku tylko jednej fazy o napięciu 230 V i maks. 16 A moc wynosi maks. 3,68 kW.
Jest to wartość wystarczająca dla zwykłych odbiorników domowych, takich jak ekspresy do kawy, żelazka czy termowentylatory, ale dla samochodu elektrycznego jest ona znacznie za mała.
W zależności od pojemności i stanu naładowania akumulatora, proces ładowania może trwać od dziesięciu do nawet kilku godzin. Jeśli pojazd jest bezpiecznie zaparkowany na noc w garażu, nie jest to duży problem.
Ładowanie za pomocą prądu trójfazowego
Gniazdo CEE dla prądu trójfazowego 400 V
Do użytku domowego lepszym rozwiązaniem jest stacja ładowania podłączona do prądu trójfazowego. Przy obciążeniu 32 A na fazę daje to obliczeniową moc ładowania 22 kW.
Dzięki temu czas ładowania znacznie się skraca, a pojazd szybko jest ponownie gotowy do użycia.
Niektórzy producenci pojazdów często dołączają skrzynka funkcyjna ICCB (In Cable Control Box), aby w nagłych wypadkach można było przeprowadzić ładowanie w gniazdku sieciowym poza garażem w domu lub z dala od publicznych punktów ładowania.
Ładowanie prądem stałym
Podczas ładowania prądem stałym ładowarka jest wbudowana bezpośrednio w kolumnie ładowania. Ładowarka jest zasilana z sieci elektrycznej lub z akumulatorów buforowych instalacji solarnej.
Przy tej metodzie ładowania samochód musi posiadać przyłącze prądu stałego. System zarządzania akumulatorem w pojeździe komunikuje się z ładowarką za pomocą kabla do ładowania. W ten sposób można idealnie dopasować natężenie prądu, a gdy bateria jest pełna, następuje wyłączenie ładowania.
W przypadku ładowania prądem stałym możliwe są moce ładowania znacznie przekraczające 22 kW, a czasy ulegają znacznemu skróceniu. Ceny stacji ładowania prądem stałym są jednak bardzo wysokie, co sprawia, że są one mało opłacalnym rozwiązaniem dla domowego użytkowania. Szybkie stacje ładowania prądem stałym spotykane są na w miejscach publicznych. W tym przypadku postój można wykorzystać od razu do pełnego naładowania akumulatora pojazdu w czasie krótszym niż godzina. Stacje szybkiego ładowania to także interesująca inwestycja dla firm. Zwłaszcza jeśli planowany jest zakup pojazdów elektrycznych.
Ważne!
W przypadku ładowania prądem zmiennym i trójfazowym, ładowarka znajduje się w samochodzie elektrycznym. Dlatego należy sprawdzić, jak wysoka jest moc ładowania wbudowanej ładowarki. Jeśli pojazd może obsługiwać tylko maksymalną moc ładowania 7 lub 11 kW, nie ma sensu instalować stacji ładowania o mocy 22 kW lub większej.
Jak funkcjonuje stacja ładująca?
W przypadku instalacji stacji ładowania na prąd zmienny lub trójfazowy, wallbox jest ustawiony dokładnie na maksymalny dopuszczalny prąd. Maksymalna wysokość prądu zależy od wydajności połączenia elektrycznego, a nie od zapotrzebowania pojazdu elektrycznego.
Informacja ta jest przekazywana do ładowarki w pojeździe podczas procesu ładowania. Ponadto sterowniki eliminują konieczność ręcznego regulowania prądu ładowania zapewniając jego optymalny poziom, który nie przekroczy wytrzymałości izolacji przewodu. Za pomocą przetwornic prądowych stacja ładująca rejestruje i kontroluje aktualną wartość prądu. Jeśli jest ona zbyt wysoka, stacja ładowania może przerwać zasilanie ładowarki w pojeździe.
Większość funkcji realizowana jest poprzez dwa złącza oznaczone, jako CP (Control Pilot) i PP (Proximity Plug lub Plug Present).
Styk probierczy PP służy do wykrywania złącza ładowania w stacji ładującej i do określania jego aktualnie dopuszczanego obciążenia. Poprzez złącze CP urządzenie określa dopuszczalną wartość prądu ładowania, która zakodowana jest, jako sekwencja sygnału PWM.
Dodatkowe funkcje:
Podobnie może również zapewnić autoryzację dostępu użytkownika. Funkcja ta jest zwykle realizowane za pomocą przełącznika kluczowego, kodu PIN lub technologii RFID. W przypadku wielu stacji ładowania możliwe są również kompleksowe oceny w zakresie zarządzania energią lub monitorowania w czasie rzeczywistym.
W jaki sposób montowana jest stacja ładowania?
Określ miejsce montażu
Stacja ładowania pojazdu musi być umiejscowiona, w taki sposób, aby bezpośrednie podłączenie pojazdu nie stanowiło trudności. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest montaż w garażu, na zewnątrz zalecany jest montaż pod chroniącą przed opadami i słońcem wiatą samochodową.
W przypadku całkowicie wolnostojących stacji ładowania stopień ochrony IP musi być odpowiednio wysoki.
Podłączenie elektryczne
Po ustaleniu miejsca instalacji należy wykonać podłączenie elektryczne. W wielu przypadkach oznacza to dużą ingerencję w instalację elektryczną. Dlatego też najlepiej powierzyć to zadanie wykwalifikowanemu elektrykowi, który zna odpowiednie przepisy i procedury.
Do przewodu zasilającego prowadzącego od skrzynki bezpiecznikowej do stacji ładowania nie wolno podłączać żadnych innych odbiorników ani gniazdek. Oprócz wymaganego ułożenia kabli należy zainstalować bezpiecznik sieciowy (wyłącznik ochronny) oraz wyłącznik różnicowo-prądowy (RCD typu A EV lub typu B). Jeżeli stacja ładowania posiada już czujnik różnicowoprądowy DC, standardowy wyłącznik różnicowoprądowy (FI typ A) będzie całkowicie wystarczający.
Jak połączyć stację ładującą z pojazdem?
Istnieją różne systemy wtyczek do kabli ładujących, które w zależności od producenta i kraju przyjęły się mniej lub bardziej. Z tego powodu przed zakupem stacji ładującej należy dowiedzieć się, jaka wtyczka do ładowania jest wymagana dla danego pojazdu.
Typ 1
Wtyczka typu 1 wyposażona jest w standardowe złącze dla krajów Ameryki Północnej oraz w Azji.
Wtyczka posiada pięć styków i pozwala na ładowanie mocą do do 7,2 kW.
W przypadku samochodów sprzedawanych w Europie z systemem wtykowym typu 1, zazwyczaj dołączony jest kabel przyłączeniowy, który pasuje do stacji ładowania z gniazdem wtykowym typu 2..
Wtyczka typu 1 do ładowania ma 3 duże styki, które są zajęte przez fazę (L1), przewód zerowy (N) i przewód ochronny (PE). Dwa mniejsze styki przeznaczone są dla przewodów sygnałowych CP i PP.
Typ 2
Wtyczka typu 2 została uznana przez Komisję Europejską za standardową wtyczkę dla krajów europejskich.
Ten typ połączenie określany również jako złącze Mennekes, stosowany jest przez większość producentów samochodów elektrycznych w Europie.
Cechuje się on wartością natężenia 63A, a napięcia z przedziału 250–400V. Moc wynosi do 22 kW, a w przypadku szybkiego ładowania – złącze CCS Combo 2 – wartość ta zwiększa się do 350 kW.
Wtyczka ładowania typu 2 posiada 5 dużych styków, którym przyporządkowane są fazy L1, L2 i L3 oraz przewód neutralny (N) i przewód ochronny (PE). Przewody sygnalizacyjne CP i PP są połączone za pomocą dwóch mniejszych styków.
Wtyk CCS
Złącze Combined Charging System jest dalszym rozwinięciem złącza ładowania typu 2. Dwa dodatkowe styki w dolnym obszarze wtyczki umożliwiają szybkie ładowanie prądem stałym (DC+ i DC-).
Gniazdo ładowania w pojeździe jest wtedy tak zaprojektowane, aby można było podłączyć wtyczki ładowania typu 2 lub wtyczki CCS. Obecnie system CCS2 stał się bardzo popularny w Europie. W USA stosowana jest kombinacja CCS1, w której wtyczka typu 1 jest rozszerzona o styki DC.
Szybkie stacje wyposażone w CCS obsługują moc ładowania do 125 kW.
Kabel do ładowania trybu 2
Kabel do ładowania Mode 2 jest często dołączany do pojazdów elektrycznych i umożliwia ładowanie przy użyciu standardowego gniazdka sieciowego 230 V.
Jednak czas ładowania jest wtedy odpowiednio dłuższy. Komunikacja z ładowarką w pojeździe odbywa się za pomocą skrzynki kontrolnej (ICCB In Cable Control Box), która jest zintegrowana z kablem. Dzięki temu ładowarka w samochodzie elektrycznym nie przeciąża przyłącza elektrycznego.
Kabel do ładowania tryb 3
Do podłączania pojazdu do publicznej stacji ładującej lub stacji naściennej tzw. wallbox wymagany jest kabel do ładowania tryb 3.
Zintegrowany panel kontrolny (ICCB) nie jest potrzebny, ponieważ ładowarka komunikuje się bezpośrednio ze stacją ładującą w pojeździe.
Kable do ładowania tryb 3 w Europie są wyposażone w dwie wtyczki do ładowania typ 2.
Kabel do ładowania tryb 4
Kable do ładowania Mode 4 są używane do ładowania prądem stałym i dużą mocą. Ze względu na wysokie prądy ładowania, kable te są na stałe podłączone do stacji ładującej. Do podłączenia kabla do pojazdu zamontowana jest wtyczka CSS.
Mobilne stacje ładujące z różnymi adapterami do gniazd
Mobilna stacja ładowania łączy w sobie maksymalną moc ładowania z wyjątkową elastycznością. Funkcja jest identyczna jak w przypadku kabla do ładowania w trybie 2, ale możliwa moc ładowania jest znacznie wyższa.
W zależności od typu gniazda sieciowego możliwe są moce ładowania od 3,7 kW do 22 kW. Oznacza to, że kierowcy samochodów elektrycznych mogą ładować swoje pojazdy praktycznie w każdym gniazdku.
Bezproblemowe podłączenie do gniazdek zapewnia szeroki wybór adapterów. Na podstawie kodowania adapterów wtyczkowych stacja ładowania automatycznie wykrywa, jak wysoko może być obciążone dostępne przyłącze zasilania.
W przydomowym garażu mobilną stację ładowania można po prostu umieścić na uchwycie ściennym i podłącza do gniazdka CEE.
Ładowanie samochodu elektrycznego prądem solarnym
Stale rosnące koszty i coraz niższe taryfy gwarantowane odbijają się na opłacalności systemów fotowoltaicznych. Jednak zamiast sprzedawać wytworzoną we własnym zakresie energię elektryczną operatorom sieci po niskiej cenie, można wykorzystać tanią energię słoneczną na własne potrzeby np. do ładowania samochodu elektrycznego. Pomijając fakt, że wytwarzanie energii do eksploatacji samochodu elektrycznego jest całkowicie bezemisyjne, można również uzyskać realne oszczędności.
Zakup samochodu elektrycznego jest jeszcze bardziej interesujący, jeśli istniejąca instalacja solarna jest już od dawna zainstalowana, a umowa na taryfę gwarantowaną wygasła lub wygaśnie w najbliższej przyszłości. W tym przypadku instalacja fotowoltaiczna już się zwróciła, a koszty utrzymania i konserwacji są minimalne. Dzięki temu energia słoneczna jest dostępna praktycznie za darmo.
Ładowanie jednokierunkowe i dwukierunkowe
W przypadku ładowania jednokierunkowego energia słoneczna przepływa z instalacji fotowoltaicznej przez stację ładowania do samochodu elektrycznego. Jeśli więc system solarny wytwarza więcej energii elektrycznej, niż jest aktualnie potrzebne w domu, nadmiar prądu przepływa do akumulatora pojazdu.
Dzięki dwukierunkowym systemom ładowania, energia zmagazynowana w akumulatorze pojazdu może być wykorzystana do zasilania odbiorników w domu wieczorem lub w nocy. Akumulator pojazdu służy jako rodzaj tymczasowego magazynu i nie trzeba kupować drogiej energii z sieci. Dwukierunkowe stacje ładowania znajdują się jednak nadal w fazie rozwoju lub testów.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące stacji ładowania pojazdów elektrycznych
Dlaczego ostatnie 20% trwa znacznie dłużej podczas ładowania?
Powodem tego jest ograniczenie napięcia ładowania. W przypadku akumulatorów litowych napięcie ładowania nie może przekroczyć określonej wartości na ogniwo. W przeciwnym razie akumulatory uległyby uszkodzeniu. Przy szybkim ładowaniu pustego akumulatora napięcie wzrasta w sposób ciągły, co umożliwia uzyskanie stałego wysokiego prądu ładowania. Po osiągnięciu maksymalnego napięcia ładowania, akumulatory nie są jednak jeszcze w 100% naładowane. Napięcie ładowania jest teraz utrzymywane na stałym poziomie wartości maksymalnej, a prąd ładowania powoli maleje. Prąd ładowania nie jest teraz określany przez ładowarkę, ale przez akumulator. Akumulator litowy nie jest naładowana w 100% dopóki prąd ładowania nie osiągnie wartości minimalnej przy maksymalnym napięciu ładowania.
Czy wolniejsze ładowanie jest lepsze dla akumulatora niż szybkie ładowanie w ciągu 30 minut?
Proces ładowania, w którym w ciągu 30 minut akumulator jest ładowany w 80%, stanowi znacznie większe obciążenie dla akumulatora niż proces ładowania trwający od 2 do 4 godzin. Z drugiej strony, ładowanie niskim prądem przez 12 godzin lub dłużej również nie jest optymalne. Ważna podczas ładowania jest zawsze temperatura akumulatora. Akumulatory litowe najlepiej czują się w temperaturze 20 - 40° C. Podczas szybkiego ładowania temperatura akumulatora może szybko przekroczyć 40° C.
Co powoduje przedwczesne starzenie się akumulatorów samochodowych?
Akumulatory, w które producent wyposaża swoje pojazdy, są w stanie bez problemu przyjąć i dostarczyć dużą moc. Niemniej jednak, akumulatory podlegają pewnemu kalendarzowemu starzeniu się. Kolejnym kryterium jest częstotliwość użytkowania oraz czas postoju pomiędzy kolejnymi ładowniami. Największy negatywny wpływ ma jednak bardzo duża moc przy bardzo niskich i bardzo wysokich temperaturach.
Gdzie można znaleźć publiczne punkty ładowania?
Infrastruktura ładowania jest stale rozbudowywana, dzięki czemu właściciele e-pojazdów mogą znaleźć punkty ładowania w całym kraju. W międzyczasie istnieją również aplikacje na smartfony, gdzie wszystkie punkty ładowania w danym regionie są wyraźnie widoczne.