Oczyszczacze powietrza - na co zwrocic uwage przy zakupie

Z każdej strony jesteśmy bombardowani ostrzeżeniami o przekroczonych normach stężenia pyłów, obecności smogu i niebezpieczeństwie dla zdrowia. Ale skąd tak naprawdę to się bierze? Dlaczego mityczne cząsteczki PM są dla nas tak niebezpieczne i powinniśmy się przed nimi chronić?

Czym jest smog?

Smog – połączenie wyrazów smoke (dym) i fog (mgła) to nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczenia powietrza wskutek działalności człowieka oraz niekorzystnych zjawisk naturalnych: znacznego zamglenia i bezwietrznej pogody. Wchodzące w skład smogu szkodliwe związki chemiczne, pyły i znaczna wilgotność stanowią zagrożenie dla zdrowia, są bowiem czynnikami alergizującymi i mogą wywołać astmę oraz jej napady, a także powodować zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, niewydolność oddechową lub paraliż układu krwionośnego.

Pył zawieszony PM10 (ang. particulate matter) jest mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych, zawierającą substancje toksyczne, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzopiren, metale ciężkie oraz dioksyny i furany). Jego nazwa związana jest z rozmiarem cząsteczek, które nie przekraczają 10 μm.

Głównym źródłem pyłu PM10 w powietrzu w jest emisja ze spalania w domowych systemach grzewczych paliw stałych takich jak węgiel, drewno i biomasa oraz emisja spalin z ruchu drogowego. Niekorzystne warunki meteorologiczne, szczególnie brak wiatru i inwersja temperaturowa, w znacznym stopniu sprzyjają kumulowaniu się zanieczyszczeń przy powierzchni ziemi i powstawaniu smogu, w konsekwencji powodują przekraczanie wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń.

Pył PM2,5
Pył zawieszony PM2,5 jest jeszcze bardziej niebezpieczny niż PM10. Bierze swą nazwę od rozmiarów cząsteczek, które nie przekraczają 2,5 μm. Są one w stanie przenikać do najgłębszych partii płuc, gdzie są akumulowane, stanowiąc poważny czynnik chorobotwórczy. Jako ciała obce powodują podrażnienie naskórka i śluzówki, problemy z oddychaniem, zapalenie górnych dróg oddechowych oraz reakcje alergiczne. Mogą powodować astmę, nowotwory płuc, gardła i krtani. Pył PM2,5 jest zanieczyszczeniem, które jest w stanie utrzymywać się w powietrzu przez wiele dni, a opady nie powodują jego usunięcia z atmosfery.

Smog - dopuszczalne normy

Dopuszczalne poziomy stężeń pyłu PM10
Pewien poziom stężenia pyłu PM 10 w powietrzu jest akceptowalny. Są to następujące wartości:
•   Stężenia średnioroczne - 40 μg/m3
•   Poziom informowania - 200 μg/m3
•   Poziom alarmowy - 300 μg/m3*

*Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032) na http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/polish_law (dostęp 30.01.2017).

Dopuszczalne poziomy stężeń pyłu PM2,5
Pewien poziom stężenia pyłu PM2,5 w powietrzu jest akceptowalny. Są to następujące wartości:
•   Stężenia średnioroczne - 25 μg/m3
•   Poziom informowania - 200 μg/m3
•   Poziom alarmowy - 300 μg/m3*

Jak poprawić jakość powietrza w domu / mieszkaniu?

Aby uchronić się przed niebezpiecznymi pyłami zawieszonymi, warto zastanowić się nad zakupem oczyszczacza powietrza. Urządzenie to wykorzystując specjalne filtry i wymuszając ruch powietrza jest w stanie wyłapywać zanieczyszczenia, poprawiając jakość powietrza w domu lub mieszkaniu. Na rynku występuje wiele urządzeń w różnych poziomach cenowych. Decydując się na zakup urządzenia dopasowanego do własnych potrzeb, warto zwrócić uwagę na następujące cechy:

1. Rodzaje filtrów

Nowoczesne oczyszczacze wyposażone są w kilka zestawów filtrów pozwalających na wyłapywanie szkodliwych cząsteczek. Zależnie od rodzaju produktu i zasady działania możemy wyszczególnić kilka najpopularniejszych rozwiązań:

Filtr HEPA (ang. High Efficiency Particulate Air) to wysoce efektywny filtr cząsteczkowy. Technologia ta pozwala na filtrowanie większości małych cząsteczek znajdujących się w powietrzu i odpowiada w największym stopniu za skuteczność wyłapywania pyłów PM10 oraz PM2,5. Najwyższej jakości filtry HEPA są w stanie oczyścić powietrze z 99,975% wszystkich szkodliwych cząsteczek.
Filtr węglowy zawiera cząsteczki węgla pierwiastkowego w formie bezpostaciowej (sadza) oraz częściowo w postaci drobnokrystalicznego grafitu. Charakteryzuje się bardzo dużą powierzchnią w przeliczeniu na jednostkę masy, co powoduje, że doskonale wyłapuje cząsteczki gazów poprzez powierzchniowe wiązanie się z nimi, czyli proces tzw. adsorpcji. Filtr węglowy jest wykorzystywany do filtrowania powietrza z zapachów, dymu tytoniowego, a także szkodliwych lotnych związków organicznych (LZO).

Filtr UV – niektóre urządzenia zawierają dodatkowe filtry UV, czyli odpowiednio ustawione lampy święcące światłem ultrafioletowym, które ma właściwości bakteriobójcze.

Filtr wodny – część oczyszczaczy, zwykle z wbudowanym nawilżaczem, zawiera tzw. filtr wodny – zbiornik z talerzem obrotowym. Kręcący się talerz wyłapuje zanieczyszczenia z powietrza i zanurza je w wodzie.

2. Jonizator

Mimo iż funkcja jonizacji nie jest filtrem, jej nadrzędnym celem jest elektryzowanie cząsteczek, co pozwala na przyciąganie ich przez filtry o odpowiednim ładunku elektrostatycznym. Zwiększa to dodatkowo efektywność filtrowania.

3. Funkcje dodatkowe

Oprócz podstawowej funkcjonalności nowoczesne oczyszczacze zawierają szereg rozwiązań ułatwiających sterowanie nimi bądź też automatyzujących ich pracę.

Sterowanie pilotem – podręczny, zdalny dostęp do najważniejszych funkcji urządzenia.
Sterowanie za pomocą smartfona – możliwość monitorowania i sterowania urządzeniem za pomocą aplikacji, co pozwala np. na załączenie urządzenia, zanim pojawimy się w domu, czy też skontrolowanie aktualnej jakości powietrza w mieszkaniu.
Oscylacje – ruch oscylacyjny wieży oczyszczacza pozwala na zwiększenie obszaru wydmuchiwania oczyszczonego powietrza.
Tryb automatyczny – wbudowane czujniki analizują skład powietrza w pomieszczeniu i same dobierają parametry działania do potrzeb.
Tryb nocny – na czas snu część urządzeń jest w stanie pracować w specjalnym trybie zmniejszającym głośność pracy.

4. Dostępność i cena dodatkowych filtrów

Oczyszczacze powietrza muszą być regularnie konserwowane, aby utrzymywać prawidłową wydajność i jakość działania. Wymagane od użytkownika czynności to najczęściej wymiana filtrów jednorazowych, które ulegają zużyciu. Dlatego podczas zakupu warto zwrócić uwagę na dostępność filtrów zapasowych.

5. Zalecana powierzchnia obsługiwana

Oczyszczacze posiadają określoną moc oraz sprawność filtrów, co powoduje, że są w stanie przefiltrować określoną ilość powietrza. Opisują to dwa parametry: maksymalny rozmiar pomieszczenia (w m2) oraz maksymalna wydajność (w m3/h). Parametry te informują o tym, jak dużą ilość powietrza jest w stanie oczyścić urządzenie oraz jak szybko zostanie to wykonane.

Zastosowanie oczyszczacza o zbyt małej wydajności nie tylko spowoduje, że powietrze w pomieszczeniu nie zostanie w pełni oczyszczone (jak wiadomo do mieszkania musi dostawać się pewna porcja świeżego powietrza z zewnątrz), ale również może spowodować uszkodzenie samego oczyszczacza (jeżeli zbyt długo będzie pracować z maksymalną wydajnością). Mając na uwadze wszystkie powyższe czynniki, można wybrać takie oczyszczacze, które spełniają wszystkie wymagania i doskonale sprawdzają się, usuwając zanieczyszczenia z powietrza.